Wit
Het meest gebruikte witte pigment is titanium. Iedere kunstschilder heeft het wel op zijn palet. Oke, misschien de puristsen in aquarel niet. Ikzelf heb een hele liter in gouache van die kleur, zo vaak gebruik ik het dat ik het in een grote dosis heb aangeschaft.
Maar wat is titanium nu precies?
Titanium is een metaal dat veelvuldig voorkomt in de aardkost. Zo’n 0.6% van de aardkorst bevat titaan en daarmee is het -na aluminium, ijzer en magnesium- het vierde meest voorkomende metaal op aarde. Titaan en titaan legeringen worden toegepast in vliegtuigen, raketten en andere projectielen waar laag gewicht en temperatuurbestendigheid van belang zijn. Omdat titaan niet reageert in het menselijk lichaam wordt het gebruikt voor kunstheupen, botpinnen en andere implantaten. Heel veel voordelen dus.
Titaandioxide bestaat ook als een voedseladditief E171 en daar is toch wat over te doen. In deze samenstelling bevat E171 hele kleine deeltjes titaandioxide, ook wel nanodeeltjes genoemd. Titaandioxide in poedervorm (pigment PW6) is bewezen dat bij inademing het slecht voor de gezondheid is en longkanker kan veroorzaken.
Het voedseladditief E171 mag sinds 2022 in Nederland niet meer gebruikt worden in voedselproducten, maar hoe zit het met andere consumenten producten als tandpasta, lipbalsem en zonnebrandcrème? Daar wordt titaandioxide aangeduid met CI 77891 om het geheel nog wat ingewikkelder te maken.
Voordat er nu algehele paniek uitbreekt: er is onderzoek gedaan naar dit spul en het is niet uit te sluiten dat het DNA wel of niet kan veranderen en daarom mag het niet meer gebruikt worden. Dat betekent natuurlijk niet dat je na 1x tanden poetsen, of een zomer lang zonnebrandcrème smeren je gelijk dood gaat. Wij niet, maar hoe zit dat bij andere, kleinere organismen?
Een ander dubieus pigment is zinkwit of chinees wit (PW4). Zink is een scheikundig element met symbool Zn. Een spoorelement die het menselijk lichaam nodig heeft voor een goede weerstand, het gezichtsvermogen, huid, haar en nagels, een normale hormoonhuishouding en de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen, sterke botten, concentratievermogen en een normaal geheugen, de opbouw van eiwitten en de aanmaak van cellen en weefsels. Het uitsluiten van zink is onmogelijk. Het is overal in de natuur te vinden, ook in voedsel (aardappelen, andijvie, broccoli om er een paar te noemen.)
Een natuurlijk product met goede eigenschappen. Waarom staat er dan een gevaar symbool bij en op een tube zink witte verf? Met veiligheidsnorm H410: Zeer giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen.
Op een pigmenten site vond ik zelfs dit: “Voorkom lozing in het milieu. Gelekte/gemorste stof opruimen. Inhoud/verpakking afvoeren naar een erkend afvalverwerkingsbedrijf.” Andere sites hebben het H410 signaal ergens heel klein staan, zonder verdere uitleg.
Verder online onderzoek leert mij dat inderdaad kleine hoeveelheden zink(oxide) niet gevaarlijk zijn en zelfs nodig voor mens, dier en plant. Zinkoxide is, net als titanium, ook nuttig in bijv. zonnebrandcrème vanwege zijn reflecterende eigenschap, en zo handig ingezet kan worden tegen huidkanker. Het is echter heel schadelijk in grotere doses en dan met name voor de organismen die leven in het water.
Met dit soort kabouterdenken gaat het mis.
Idem dito met de acrylverven, waarvan lege tubes overigens ook bij het chemische depot van de milieustraat gebracht moeten worden en restjes niet door de gootsteen gespoeld mogen worden. Als iedereen denkt: “ach, dat kleine beetje van mij maakt niet uit”, krijg je ineens een gigantische vervuiling van allemaal kleine beetjes.
Voorkomen is beter dan genezen, dus komt er hier geen zinkwit (meer) in huis. Over titanium wit sta ik nog steeds in dubio… is het nu wel of niet schadelijk? En wat zijn de alternatieven?